Panik Atak ve Panik Bozukluk: Temel Farklar
Panik Atak Nedir?
Panik atak, ani ve şiddetli kaygı, korku ya da rahatsızlık hissiyle karakterize, genellikle beklenmedik bir şekilde ortaya çıkan akut bir durumdur. Bu durum birkaç dakika içinde zirveye ulaşır ve genellikle yarım saat içinde azalır.
Panik Atak Belirtileri Nelerdir?
Panik ataklar fiziksel ve psikolojik belirtilerle birlikte gelir.
Bunlar arasında;
- çarpıntı,
- terleme,
- titreme,
- nefes darlığı,
- boğulma hissi,
- göğüs ağrısı,
- mide rahatsızlıkları,
- baş dönmesi,
- gerçeklik duygusunun kaybı (derealizasyon) ya da kendinden geçme (depersonalizasyon) hissi,
- ölüm korkusu ve
- kontrolünü kaybetme korkusu bulunur.
Panik Bozukluk Nedir?
Panik bozukluk, tekrarlayan panik atakların yanı sıra, bu ataklardan sonra gelen sürekli bir endişe durumunu ifade eder. Bu durum, genellikle atakların ne zaman gerçekleşeceği konusundaki belirsizlik ve atakların yol açabileceği potansiyel sonuçlardan (örneğin, tam bir kontrol kaybı ya da kalp krizi geçirme korkusu) duyulan korku ile ilişkilidir. Panik bozukluğu olan bireyler, genellikle atakları tetikleyebilecek durumlardan kaçınmaya başlar ve bu durum sosyal izolasyona veya agorafobi (açık alan korkusu) gibi diğer anksiyete bozukluklarının gelişimine yol açabilir.
Panik Atak ile Panik Bozukluk Arasındaki Farklar Nelerdir?
- Yaygınlık ve Süreklilik: Panik atak, herhangi bir bireyde, belirli bir zamanda meydana gelebilen bir olaydır. Panik bozukluk ise tekrarlayan panik ataklar ve bu ataklar sonrası sürekli bir endişe durumu ile karakterizedir.
- Endişe ve Korku: Panik ataklar sırasında birey, yoğun korku ve fiziksel belirtiler yaşar. Panik bozukluğunda ise, atakların kendisi kadar, atakların tekrar meydana gelme korkusu da önemli bir rol oynar.
- Kaçınma Davranışı: Panik bozukluğu olan bireyler, genellikle panik atakları tetikleyebilecek durumlardan kaçınma eğilimindedir. Bu kaçınma davranışı, panik atak yaşayan ancak panik bozukluğu olmayan bireylerde genellikle görülmez.
- Tedavi Yaklaşımları: Her iki durum için de tedavi yaklaşımları benzer olabilir; ancak panik bozukluğu olan bireyler, atakların tekrarını önlemek ve ataklarla ilgili endişeyi yönetmek için genellikle daha kapsamlı bir tedavi planına ihtiyaç duyarlar.
Beklenen Panik Ataklar Nelerdir?
Beklenen panik ataklar, genellikle belli tetikleyicilerle ilişkilidir. Bu tetikleyiciler, geçmişte panik atak yaşanmasına neden olan durumlar veya bireyin yoğun kaygı duyduğu belirli fobiler olabilir. Örneğin, bir kişinin kalabalık yerlerden korkması ve kalabalık bir ortama girdiğinde panik atak yaşaması beklenen bir panik atak örneğidir. Bu tip ataklar, genellikle öngörülebilir ve belirli tetikleyicilere spesifiktir.
Beklenmeyen Panik Ataklar Nelerdir?
Beklenmeyen panik ataklar, herhangi bir açık tetikleyici olmadan ortaya çıkar. Bu ataklar tamamen beklenmedik bir zamanda, hatta birey rahat veya sıradan bir durumda iken meydana gelebilir. Beklenmeyen panik ataklar, bireylerin ve sağlık profesyonellerinin atakları öngörme ve yönetme yeteneğini zorlaştırır, çünkü bu atakların ne zaman gerçekleşeceği üzerinde herhangi bir önceden bilgi yoktur.
Panik Ataklar Yönetilebilir mi?
Panik atakların yönetimi, bireysel farklılıklara göre değişir ve genellikle bilişsel davranışçı terapi (BDT) gibi psikoterapi yöntemleri, meditasyon, nefes egzersizleri ve gerektiğinde ilaç tedavisi içerir. Beklenen panik ataklar için terapi, özellikle bireyin tetikleyicileri tanımasına ve bu tetikleyicilere karşı daha sağlam bir başa çıkma mekanizması geliştirmesine odaklanır. Beklenmeyen panik ataklar için ise, terapi genellikle ataklar sırasında ve sonrasında bireyin kendini nasıl sakinleştireceğine, atakların beklenmedik doğasını kabullenmeye ve genel anksiyete düzeyini azaltmaya odaklanır.